انواع روش تکثیر درخت گردو
خاك مناسب برای تکثیر درخت گردو:
در تکثیر درخت گردو باید بدانیم که گردو در هر نوع خاكي رشد مي كند، اما خاك هاي آهکي، فشرده و يا شرايط خشك را نمي پسندد و اسیدیته (pH) مناسب براي آن 6.5 تا 7.5 می باشد. اين درخت خاك هاي عميق، شني لومي و يا لومي را ترجيح مي دهد. شوري خاك را حداكثر تا 4 دسی زیمنس بر متر (ميلي موس بر سانتي متر) تحمل مي كند و به شرايط غرقابي خاک حساس است و رطوبت زياد خاك سبب پوسيدگي ريشه و طوقه و ريزش گل ها و ميوه ها مي گردد. خاك زيرين بايد عاري از سنگ، رس سفت و لايه غير قابل نفوذ باشد. قبل از كاشت نهال ها مي بايست تجزيه شيميايي خاك در عمق هاي صفر تا 30 سانتي متري، 30 تا 60 سانتي متري، 60 تا 90 سانتي متري و 90 تا 120 سانتي متري عمق زمين انجام شود.
بستر کاشت گردو:
در صورت وجود درختان قدیمی و کم بارده و یا بیمار ابتدا عملیات ریشه کنی و پاکسازی باغ انجام می شود. سپس عملیات شخم زنی (در دوجهت عمود برهم) به همراه پخش و زیرخاک کردن کود دامی پوسیده به میران 40 – 30 تن در هکتار و کولتیواتور زنی و در نهایت تسطیح زمین با لولر انجام می شود.
روش هاي ازدياد گردو
روش ازدياد جنسي (غير رويشي)
ازدياد با استفاده از نهال هاي بذري
در گذشته بذر گردو هاي مرغوب انتخاب و از آن ها براي تکثير درخت گردو استفاده مي شد که اين کار از زمان هاي قديم شروع شده و براي مدت طولاني براي تکثير گردو كاربرد داشته و در حال حاضر نيز به صورت گسترده اي در كشور ما استفاده مي شود.
اگر چه اين روش تکثير داراي مزيت هايي مثل عدم انتقال بيماري هاي ويروسي از والدين به نتاج بذري و ارزانتر بودن روش تکثير مي باشد. در مقابل،مانع استفاده از این روش برای تکثیر، معایب عمده آن است ازجمله آن ها مي‌توان به هتروزيگوت بودن درختان گردو اشاره كرد كه به دليل دگر گرده افشان بودن درختان گردو ايجاد شده و باعث مي شود تکثير مجدد آن از طريق بذر منجر به تفرق هر چه بيشترصفات رويشي و زايشي نتاج گردد. بنابراين با استفاده از اين روش، تعداد بسيار زيادي از هيبريدهاي طبيعي با ويژگي هاي بسيار متنوعي يجاد خواهد شد که محصولات توليدي آن ها يکنواختي لازم و ارزش صادراتي و تجاري مطلوبي را نخواهند داشت.
در حال حاضر به دليل بذري بودن اکثر باغ هاي ايران، مهم ترين موانع صادراتي اين محصول، عدم يکنواختي محصول توليدي از لحاظ اندازه، کيفيت مغز و ساير ساير صفات ظاهري مي باشد. چون اکثر کشورهاي وارد کننده خواهان آجيل هايي با مغز روشن، اندازه و شکل يکنواخت هستند، بديهي است که محموله هاي تجاري ايران که حاوي گردوهاي ريز و درشت و رنگارنگ است قادر به رقابت با محصولات کشورهاي رقيب که تحت عناوين و استانداردهاي مشخص عرضه مي شوند؛ نخواهد بود.
از عيب هاي ديگر استفاده از بذر طولاني بودن دوره نونهالي دانهال هاي گردو(10- 8 سال) است. وجود اين مشكلات در تکثیر درخت گردو از طريق بذر باعث شده است امروزه استفاده از بذور براي تکثير ارقام کنار گذاشته شده و انهال هاي بذري گردو فقط به عنوان پايه براي انجام پيوند مورد استفاده قرار گيرند.
تکثير رويشي (غير جنسي)
براي توليد محصولات يکنواخت و يکدست در تکثیر درخت گردو بايد تکثير رويشي ارقام انجام گيرد، برخي از مزاياي تکثير غير جنسي عبارتند از :
- سن باردهي درختان از 10-8 سال در نهال هاي بذري به 3-2 سال در نهال هاي تکثير شده به روش غير جنسي تقليل مي‌يابد.
- ميزان عملکرد باغ هاي تکثير شده با روش هاي غير جنسي بسيار بيشتر از باغ هاي بذري است.
- استفاده از ويژگي هاي گياهان مادري كه داراي صفات مطلوب مي باشند.
- امكان تكثير تعداد زيادي از نهال هاي يكنواخت و ارقام مناسب در شرايط يكسان
- امكان ايجاد باغ هاي يكدست و مديريت آسان و اقتصادي اين باغ هاي
- توليد محصولات با کيفيت بالا و افزايش افزايش توان رقابتي محصولات توليدي كشور در بازارهاي جهاني
- حفظ و استفاده از جهش هايي كه در گياهان اتفاق مي افتند.
- رفع برخي از محدوديت هاي مربوط به گرده افشاني از طريق پيوند ارقامي كه گل هاي نر آن به طور هم زمان با گل هاي ماده رقم مورد نظر باز مي شوند(حذف ديكو گامي)
- كنترل برخي از آفات و بيماري ها از طريق پيوند ارقام حساس بر روي پايه‌هاي مقاوم
- استفاده از پايه‌هاي مقاوم به شرايط نامناسب خاك از قبيل شوري، خشكي، غرقابي، pH خاك و … براي گسترش كشت ارقام حساس
روش هاي مختلفي از قبيل خوابانيدن، قلمه، ناميزيدن، کشت بافت و پيوند براي تکثير رويشي گردو مورد استفاده قرار گرفته اند که اين روش ها در زير به طور خلاصه مورد بررسي قرار ميگيرد.
پيوند
از سال 1868 ميلادي تا به حال صنعت گردو در آمريکا تحولات عمده‌اي را پشت سر گذاشته و با انجام کارهاي اصلاحي از طريق جمع آوري ژنوتيپ ها و دورگ گيري بيش از 35 رقم معرفي شده است. در موازات آن در ساير کشورها نيز کارهاي اصلاحي و معرفي ارقام جديد انجام شده است. در ايران نيز کارهاي اصلاحي در سال 1362 توسط عاطفي، و همکاران شروع شده و نتیجه این همکاری معرفی ارقام چندلر، هارتلی، پدرو، هارتلی و هاوارد براي تكثير غير جنسي است.
اما براي استفاده از مزيت هاي اين ارقام برتر به استفاده از روش هاي تکثير رويشي نياز مي باشد كه با توجه به مشکلات ریشه زایی قلمه هاي گردو و اقتصادی نبودن خوابانيدن آن امروزه در اکثر کشورهای دنیا از پیوند و ریزازدیادی (کشت بافت) برای تکثیر رویشی این گیاه در سطح تجاری استفاده می شود.
کشت بافت
با توجه به اين که تکثیر درخت گردو با استفاده از تكنيك هايي مثل قلمه و خوابانيدن با مشکلاتی مواجه مي باشد در طي سال هاي اخير تلاش هاي بسيار زيادي براي ريزازديادي گردو انجام شده و روش هاي ريز ازديادي و جنين زايي سوماتيکي گردو توسعه زيادي يافته اند به طوري که در سال 1984 براي کشت بافت گردو محيط کشت ويژه اي به نام DKW معرفی شد. ريز ازديادي گردوهاي بالغ براي تکثير ارقام نیز ارزيابي شده است و تاکنون چندین شرکت تجاری برای تکثیر گردو به روش کشت بافت در دنیا ایجاد شده است.
تاکنون از گیاهان رشد کرده روي ريشه هاي خود، عمدتا براي کارهاي تحقيقاتي و براي تکثير پایه های گردو در سطح تجاري استفاده شده است. تحقیق برای پیدا کردن روشهای جدید برای افزایش کارآیی روشهای ریزازدیادی گردو در کشور در پردیس ابوریحان دانشگاه تهران و سایر نقاط دنیا در دست اجراست. ضمنا در حال حاضر دو شرکت ایرانی در کشور در زمینه تولید گردوی کشت بافتی فعالیت می کنند
بیشتر بخوانید:
شرایط احداث باغ گردو
تغذیه گردو
احداث باغ گردو
با توجه به اين که درخت گردو يک درخت با طول عمر بالا مي باشد لذا در انتخاب نهال و کاشت اصولي درختان براي احداث باغ بايد دقت زيادي شود زيرا پس از کاشت ديگر امکان ايجاد تغييرات در باغ بسيار سخت و در مواردي غير ممکن خواهد بود. فاصله کاشت درختان گردو نيز با توجه به اندازه درختان و هدف کاشت متفاوت مي باشد. به طور معمول در باغ هاي تجاري که براي توليد ميوه گردو احداث مي شوند فواصل توصيه شده براي کاشت گردو پيوندي و کشت بافتی با باردهی جانبی و 6×6 و4×7 تا 7×7 متر مي باشد.
شرايط مناسب كشت گردو
| دامنه مطلوب | واحد | شاخص |
| 55- 30 درجه شمالي | درجه | عرض جغرافيايي |
| 2500- 500 |
متر |
ارتفاع از سطح دريا |
| 1500-400 ساعت بين صفر تا 7+ درجه سانتي گراد | درجه سانتي گراد | نياز سرمايي |
| متوسط(لومی) | – | نوع بافت خاك |
| كمتر از 2 | دسي زيمنس بر متر | شوري خاك |
| 10000-7000 | متر مكعب در هكتار در سال | نياز خالص آبي |
| كمتر از 1.1 | دسي زيمنس بر متر | شوري آب |
| 10- | درجه سانتي گراد | حداقل درجه حرارت |
| 38 | درجه سانتي گراد | حداکثر درجه حرارت |
| حداكثر 65 | درصد | رطوبت نسبي |
| 7*7 و 6 *6 تا 4*7 متر (کشت بافتی وپيوندي)200 تا 280اصله در هکتار | متر | فاصله مناسب درختان |
